این قسمتی از صحبت های دو همکلاسی پسر بود که داشتند درباره قیمت بالای کتاب های درسی با هم صحبت می کردند که البته بیشتر شبیه همان درد دل دوستانه بود.

به محض اینکه دانشگاه ها باز می شوند سر و کله انواع و اقسام کتاب های درسی هم در کلاس ها و کیف دانشجویان پیدا خواهند شد. کتاب های رنگی، قطور، نازک، چاپ چندم یا چاپ اول. کتاب هایی که هر چند برای دانشجویان قیمت های گزافی دارند اما از نظر استادان، سرفصل های درسی در آنها گنجانده شده و با جزوه هم نمی توان کلاس را به سرفصل های تعیین شده رساند.

کتاب های درسی که این روزها در دانشگاه ها بیشتر از دهه های گذشته میان دانشجویان جا باز کرده اند هر چند در جای خود آثاری با ارزش و گرانبها به شمار می آیند اما قیمت های کمرشکن این کتاب ها بویژه در رشته های پزشکی، داروسازی، فنی و مهندسی، بار مالی زیادی برای دانشجویان به دنبال دارد.

کتاب درسی که در واقع باید همراه دانشجو باشد تا او با استفاده از سرفصل ها بتواند به نتیجه دلخواه در کسب علم برسد و دانش آموخته شود، حالا به لطف انتشاراتی ها و مشکلات مالی که بر سر تامین کاغذ وجود دارد و البته به همراه هزار و یک دلیل دیگر، غصه این روزهای جمعیت دانشجویی کشورمان شده است.

چرا قیمت های نجومی؟

کتاب های درسی از این ترم به آن ترم گرانتر می شوند. این را مسعود دانشجوی دانشگاه تهران به خبرنگار ما می گوید: بحث افزایش قیمت کتاب، در کنار شهریه دانشگاه تبدیل به یکی از دغدغه های دانشجویان شده است. گاهی که برای خرید کتاب به میدان انقلاب می روم، برخی دانشجویان همه بن های خرید کتاب شان را تنها برای یک کتاب می توانند خرج کنند و البته پولی هم روی آن بن می گذارند. در حالی که این منصفانه نیست چون بیشتر دانشجویان از شهرستان می آیند و هزینه خوابگاه و غذا هم جزو نگرانی های هر روزه شان است. بنابراین چرا باید قیمت های نجومی کتاب ها را هم تحمل کنند؟

مسعود پیشنهاد می کند که باید سیستم آموزشی در کلاس های درسی اصلاح شود، کتابی را که استاد به دانشجو برای مطالعه معرفی می کند، دانشگاه تامین کند آن هم پایین تر از قیمت خرید و در کتابفروشی دانشگاه عرضه کند. اما هیچ دانشگاهی حاضر نیست چنین ضرری را تحمل کند.

دل پر دانشجویان از بهای کتاب

منصفانه اگر بخواهیم بگوییم، دانشجویان زیادی را اطرافمان می بینیم که در سودای مطالعه یک کتاب مرتبط درسی و غیردرسی مرتبط با رشته شان هستند اما تنها می توانند آن را در کتابخانه مطالعه کنند تا در کتابفروشی نیم نگاهی بیندازند.

سینا دانشجوی دانشگاه آزاد در این باره به خبرنگار ما می گوید: در رشته داروسازی دانشگاه آزاد تحصیل می کنم و تقریباً هر ترم نزدیک به 500 هزار تومان و حتی بیشتر بابت خرید کتاب هزینه می کنم. کتاب هایی 400 تا 1000 صفحه ای که تنها بخشی از آن باید برای یک ترم مطالعه کنیم. این یعنی بیشتر پولمان بعداً در کتابخانه خاک می خورد.

سینا از حال و روز سایر دانشجویان در دیگر رشته ها هم می گوید که به خاطر هزینه های گزاف خرید کتاب مجبور می شوند به سراغ کتاب فروشی ها آشنا بروند و کارت شناسایی شان را برای خرید کتاب گرو بگذارند تا بتوانند مطابق خواست استاد رفتار کنند و آن درس را پاس کنند.

یار مهربانی که نامهربان شده!

آیدا دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه غیرانتفاعی است که می گوید تقریباً برای هر ترم بین 100 تا 250 هزار تومان برای خرید کتاب های مهندسی هزینه می کند اما برخی همکلاسی هایش قسمت های مهم کتاب را کپی می کنند چون فشار مالی زیادی روی آن هاست.

به گفته این دانشجو، خیلی از دانشجویان در رشته تحصیلی شان سواد چندانی ندارند که یک دلیلش عدم توانایی در خرید کتاب های مرتبط با رشته اشان هست.

گویی کتابی که خود را در دوره دبستان، " من یار مهربانم " معرفی می کرد حالا سر ناسازگاری با دانشجویان همان روزهای دبستان گذاشته است. هر چند در این میان ناشران دولتی و خصوصی هم پای گرانی کاغذ و کساد شدن بازار کتاب را بهانه اصلی می دانند.

کتاب های دانشگاهی بدون متولی

امین دانشجوی دانشگاه شهید بهشتی که در خوابگاه زندگی می کند به خبرنگار ما می گوید: من فکر می کنم بخش کتاب های دانشگاهی در آموزش عالی ایران متولی ندارد. هر دانشگاهی برای خود انتشاراتی درست کرده و قیمت ها را با نرخ های 20 هزار تومان به بالا عرضه می کند. در حالیکه مبلغ 20 هزار تومان برای یک دانشجویی خوابگاهی پول چند وعده غذایی است. گاهی    نمی دانیم شکممان را سیر کنیم یا پول کتاب بدهیم. دست آخر هم مجبور می شویم از خانواده یا همکلاسی مان قرض بگیریم.

دانشجوها دیگر مشتری کتاب ها نیستند

مجتبی غلامی یکی از کتاب فروشان دانشگاهی در گفت و گو با خبرنگار ما تاکید می کند که کتاب های دانشگاهی به دلیل گرانی، مشتریان خود را از دست داده اند. البته گرانی روی دوش همه افتاده است اما تا یکی دو سال گذشته کتاب فروش های دانشگاهی مشتریان زیادی داشتند ولی این اواخر ما معمولا ًبیکار هستیم و بیشتر کتاب های کمک درسی می فروشیم تا کتاب های درسی.

او می افزاید: بیشتر دانشجویان به فکر خرید کتاب های چاپ قدیم هستند و اگر کتاب های مدنظر استادان، ویرایش جدید دارد آن را خریداری نمی کنند. چرا که کتاب های قدیمی تر قیمتی زیر 10 هزارتومان دارند که با جیب دانشجو بیشتر می خواند. از سوی دیگر به فروشندگان کتاب هم فشار زیادی وارد می شود و حتی شده در طی روز هیچ درآمدی از فروش کتاب عایدمان نمی شود.

دانشجویان بسیاری هستند که به چاپ های قدیمی کتاب های درسی قناعت می کنند یا از کتاب ها در کتابخانه کپی می گیرند که آن را برای یک ترم استفاده کنند. اما پرسش اینجاست ماهیت دانشگاه این بود که دانشجو در تهیه کتاب درسی با مشکل مواجه شود؟ قرار بود دانشجویان حتی در دوره روزانه هزینه ای نداشته باشند اما مبالغی که برای خرید کتاب پرداخت می کنند گاهی نیمی از شهریه ثابت دوره نوبت دوم را تشکیل می دهد!

پیش از این مدیرسابق انتشارات دانشگاه تهران در گفت و گو با خبرنگار ما اعلام کرده بود که انتشارات این دانشگاه با توجه به گرانی کاغذ باز هم تلاش می کند، کتاب های درسی را با قیمت کمتر از بهای تمام شده به دانشجویان عرضه کند اما خودش همه هزینه های چاپ از جمله دستمزد استاد را بپردازد.

به گفته وی، این در حالیست که انتشاراتی ها شمارگان کتاب های دانشگاهی را به زیر 1000 تا 500 جلد کاهش داده اند و بیشتر از شش ماه نمی توانند کتابی را در انبار نگه دارند. با این حال دانشجویان کمتر از عهده خرید کتاب ها بر می آیند.

دانلودها را رایگان سازند

امید دانشجوی رشته حسابداری به خبرنگار ما می گوید: نسخه اینترنتی برخی کتاب ها در سایت های مختلف وجود دارد اما کامل نیست. دانشجویان به همان هم بسنده می کنند اما چرا باید برای تهیه یک کتاب درسی، سنگ های بیشماری پیش پای دانشجو باشد؟ کاش حداقل دانلودها طوری مدیریت می شد که کتاب های رایگان در اختیار دانشجویان قرار گیرد اما همه به دنبال پر کردن جیب خود با پول ناچیز دانشجویان هستند.

این تنها گوشه ای از مشکلات دانشجویان در خرید کتاب های درسی است. مشکلات عمده تری هم در این زمینه وجود دارد که از حوصله گزارش خارج است. بحث خرید کتاب های دانشگاهی، معضلی است که شاید با برگزاری چندین گردهمایی استادان بتوان آن را تا حدی مرتفع ساخت. استادانی که با معرفی کتاب هایی، هزینه های زیادی بر دوش دانشجویان می گذارند خود می توانند پیشنهاد دهنده راه حل هایی باشند تا این کتاب ها هر چند گران هستند اما با راحتی بیشتری در اختیار دانشجویان قرار گیرند. ولی در این آشفته بازار آموزش عالی، دانشجویان در پایین ترین رده های اولویتی قرار دارند و مشکلات دیگری که انگار ارتباط با آنها ندارد برای مسوولان مهم شده است.